سەركەفتنا عەشقاسەركەفتی و شێوازێ‌ پەیوەندیكرنا دروست

سەركەفتنا عەشقاسەركەفتی و شێوازێ‌ پەیوەندیكرنا دروست
عبدالعزیز محسن بارزانی
لدور هونەرێ‌ پەیوەندیكرنێ‌ دگەل خەلكی
داكو مە شیانێن مەستر هەبن لسەر پەیوەندیكرنێ‌ وگفتوگوكرنێ‌ وداكو گفتوگوكرنێن مە كاریگەرتر بن ومفادارتر بن. مەرەما ڤێ‌ پێداچوونەڤێ‌ ئەوە مفایێ‌ زانستی بهێتە وەرگرتن ژپەرتوكێ‌ وهونەرێ‌ هەڤپەیڤینا ودەولەمەندكرنا گفتوگوكرنێ‌ وبرێڤەبرنا وی فێرببین بمەرەما نیزیككرنا را وبوچوونا ونیاسینا كەسێن بەرامبەر وبەرچاڤكرنا هزرا كو دبیتە ئەگەرێ‌ تێگەهشتنێ‌ لدور تێگەهێ‌ ناڤەروكی د گەلەك پرسێن ئالوز وجهێن جیاوازیێ‌.
ئەز باوەرم كو گەلەك جیاوازیێن را وبوچوونا دزڤرنەڤە بو قەناعەت و تێگەهێن خەلەت یان دكێم لدور هندەك بهایێن مروڤایەتی . هەروەسا دزڤرنەڤە بو شێوازێ‌ هزركرنا كلاسیكی كو حوكمێن پێشوەخت ددەتە هزر وكەسا وهەلویستا دهێنە هەلسەنگاندن لسەر بنەمایێن تیوری ودیتنەكا كەسایەتی .
بوچی ئەڤ پەرتوكە مە داهێنا :
راهێنانا خەلكی داكو نەكەڤنە دخەلەتیا دا یێن دبنە ئەگەرێ‌ هەڤركیێن بێ‌ ئەنجام و
داكو نەكەڤنە بن حوكم وكونترولا كەسێن دیتر ،
وداكو شیانێن پێتڤی بدەستخوڤە بینن دابشێن گفتوگویەكا ئاڤاكەر ئەنجام بدەن وپەیوەندیەكا هەڤكاریێ‌ دگەل خەلك ئاڤابكەن وتێگەهێ‌ بەرژەوەندیێ‌ وەرگرن وەك هێلەكا ناڤەروكی .
هزرا ئێكێ‌ :
چ رێنمایا نەوەرگرە بێ‌ رەخنە وهزركرن ،
هزرا دووێ‌ :
دهەلویستێن جیاوازیێ‌ وهەڤركیێ‌ دا باراپتر دكەڤینە بن كارتێكرنا ئینفیعالێن خو وژبیردكەین بەرژەوەندیێن خو بجه بینین .
شەری دگەل كەسێ‌ بەرامبەر دكەین وبزاڤێ‌ دكەین بهەمی رێكا قانع بكەین ب بوچونا خو ، بزاڤێ‌ دكەین بسەلمینین كو ئەم ددروستین وخو دهێلینە هیڤیا ئومێدەكا درەو دبێژتە مە سەركەفتنا گاڤێ‌ دهەلویستێ‌ هەڤركیێ‌ دا دێ‌ سەركەفتنا بەردەوام بومە مسوگەر كەت بەلێ‌ واقع نەوەسایە .
ئەگەر هەڤپەیڤین هاتە ئاراستەكرن بەرەڤ هەڤكاریێ‌ باشترین رێكە داكو نەكەڤینە دشەرێن وێرانكەردا یان دبندەستیێ‌ یان د خەمساریێ‌ دا .
– هەڤركی وكونترولكرنا كەسێن دی :
ئەگەر بەرسینگا لایەنێ‌ بەرامبەر بگرین د دهەلویستێن جیاوازیێ‌ یان هەڤركیێ‌ دا وەك دوژمن ئەم بزاڤێ‌ دكەین وی بهەرفینین وبندەستبكەین بەلێ‌ ئەم ئاریشێ‌ چارەسەرناكەین یان ویقانع ناكەین . لوەلاتێن دەزگەهێن تایبەتمەند تێدا هەین دشێن مایتێكرنێ‌ بكەن د هەڤركیا دا ژبلی دەزگەهێن ئەمنی وقەزائی (كو لوەلاتێن مە كاریگەریا وان بەردەوام زێدە دبیت) وئەڤە دبیتە ئەگەرێ‌ زێدەكرنا هەڤركیا وپەیداكرن وداهێنانا هندەك هەڤركیێن نوی.
هزرا ئێكێ‌ :
بزاڤێن رێكەفتنێ‌ دناڤبەرا بەرژەوەندیا وپێتڤیا وهزرێن هەڤدژ ژێدەرەكێ‌ سەرەكی نە بو هزرێن داهێنەر وچارەسەریێن كاریگەر ، هەلویستێن جیاوازیێ‌ وزەكا زێدە پەیدادكەن ئەگەر دروست بهێـنە ئاراستەكرن دێ‌ مفایەكێ‌ مەزن هەبیت .
هزرا دووێ‌ : بتنێ‌ گەنگەشا باش وبوێر بو پرسێن بزەحمەت یێن هەلاویستی دناڤبەرا كەسا وگروپا دشێت ئاسایشا راستەقینە ئاڤابكەت وباوەریێ‌ پەیدابكەت . خوڤەدزین ژ گەنگەشێ‌ ودیالوكێ‌ لدور جیاوازیێن دژوار وبچویك دبیتە ئەگەر شێوازێ‌ دویركەڤیت ژ واقعیەتێ‌ ومەنتقی بەرەڤ كەش وهەوایەكێ‌ گرتی ژ وەهم وئاشوبا كو مەترسیدارترە ژ راستیێن بابەتی وهزر وهەلویستێن كەسێن بەرامبەر .
خەلك بزاڤێ‌ دكەن كونترولێ‌ بكەنە سەر كەسێن دی ژبەر ڤان ئەگەرا :
1- دڤێن بەرژەوەندیێن خو بجه بینن بتنێ‌
سەبارەت دەربرینێ‌ ژ پرسێن بزەحمەت وگرنگ .
وبەرژەوەندیێن هەمی لایەنا .
وبزاڤێ‌ ناكەن ونەشێن شێوازێن نوی وداهێنەر پەیدابكەن .
وچێدبیت هندەك ژڤان ئەگەرا یان هەمی دناڤ مەدا هەبن ودناڤ خەلكی ژی دا ، بەلێ‌ مە نەڤێت خو ئاشكرا بكەین .
چەوا پەیوەندیكرن وتێگەهشتن دهێتە ئاڤاكرن :
گەلەك جارا شەر وسەركەفتن بخو ئارمانجە لدەڤ هندەك كەسا ، وئەگەر ئارمانجا تە تێگەهشتن وهەكاری بیت دگەل خەلكی دڤێت تە شارەزایی وشیان هەبن وەل تە بكەن پەیوەندیێن باش ئاڤابكەی وپێگیر ب بنەمایێن تێگەهشتنا ئاڤاكەر ودیارنەكرنا هێزێ‌ وخوسەپاندنێ‌ لسەر لایەنێ‌ دیتر . ئەگەر هزرا ئێكێ‌ یا خراب بیت دێ‌ بریارێ‌ دەت لدور سروشتێ‌ پەیوەندیێ‌ برێكا نیگەرانیێ‌ كو دبیتە هەلویستەكێ‌ بەرڤانیێ‌ لەورا لایەنێ‌ دی هشیار وبێدەنگ دبیت یان هەلویستێ‌ هێرشكرنێ‌ وەردگریت وتورە دبیت یانژی باوەریەكا زێدە دیاردكەت .
هزرا ئێكێ‌ :
ئەگەر تو هەست بكەی بەرژەوەندیا تە هاندانا كەسێ‌ بەرامبەرە لسەر هەڤكاریا ئاڤاكەر خو دویربێخە ژ هزركرنا كلاسیكی . وخالێن لاوازیێ‌ وهێزێ‌ دەستنیشانبكە دپەیوەندێن تەدا دگەل خەلكی .
هزرا دووێ‌ :
دیوارا راكە ودەریڤێ‌ بدە كەسێ‌ بەرامبەر تە بنیاسیت و وێنەكێ‌ نەراست دیارنەكە وخو گیرو نەكە د ئاراستەكرنا پسیارێن هو پێ‌ نیزیك دكەی ژ خەلكی . خو دویربێخە ژ نەتێگەهشتنێ‌ وپێزانینێن راستەوخو پێشكێش بكە داكو بشێی كونترولێ‌ بكەی لسەر بابەتێ‌ گەنگەشێ‌ وئاخفتنێ‌ ئاراستەبكەی بەرەڤ هندەك خالێن هەلبژارتی .
وخەلەت نینە تو یان یێن دی بەرسڤێ‌ نەدەی لسەر پسیارێن راستەوخو بێ‌ كو ببیتە رێگر دپەیوەندیكرنێ‌ دا .
– بەرسڤدانا ئاڤەكەر :
مروڤی بەرەڤ پتر خالێن تێگەهشتنێ‌ وبەردەوامیا چاڤپێكەفتنێ‌ دبەت . وئەڤ بەرسڤدانە بجه دئێت ب دویركەفتنێ‌ ژ گفتوگویا هەلسەنگاندنێ‌ بو كەسێ‌ بەرامبەر یان رەخنەكرنێ‌ چونكی بساناهی دێ‌ كەسێ‌ بەرامبەر بریندار كەت ، ودروستە بشێوەكێ‌ جوان ئاماژە بكەین بو تشتێن ئیزعاجا مە دكەن وسەرنجا كەسێن بەرامبەر راكێشین بو ئەنجامێن سلبی یێن رەفتارێن خوپەرست یان ئازرینەر . وهەروەسا دەربرین ژ هەستێن ئیجابی پەیوەندیەكا تمام پەیدا دكەت .
دەمێ‌ هاتی ڤان زاراڤا بكاربینین دگەل كەسێن دی :
– جهێ‌ خوشحالیا منە تو تەقدیرا زەحمەتێن من دكەی دبەرهەڤكرنا ڤێ‌ دیدارێ‌ .
– ئەز هەست ب سوپاسیێ‌ دكەم چونكی تە داخازیا من بجهئینا
– ئەز تەقدیرا ئارامی وبێهنفرەهیا تە دكەم .
– ئەز بتنێ‌ دشێم ئاماژە بدەمە مفایێ‌ تە پێشكێشی من كری
– ئیعتیزارێ‌ دكەم ئەگەر من خەلەتیەك كربیت یان بخەلەتی ڤە من زیان گەهاندبیتە تە
وبڤی شێوەی هەستێن ئیجابی یێن راستەقینە هشیاردكەینەڤە لدەمێ‌ پەیوەندیكرنێ‌ دگەل خەلكی ، وهەروەسا دڤێت خو دویربێخین ژ زاراڤێن وەكو :
– ژیێ‌ تە شارەزایێ‌ وشیانا پێـتڤی نادەتە تە
– تو تێناگەهی وناگەهیە ئاستێ‌ ڤان هزرا وئیعتیماد ناهێتە كرن لسەر تە
– پێشنیارا تە یا بێرامان وسەخیفە وتو نەیێ‌ بێلایەنی
– ئەو ژنكەكا بێئاقل ومەغرورە .
مەسترین ئاریشێن پەیوەندیكرنێ‌ ئەوە دەمێ‌ ئەم هزردكەین راستیا لدەڤ مە هەی ولدەڤ خەلكی نینە وئەم ب شیانترین وزاناترین . وپاشەروژێ‌ دزانین . بەلێ‌ دروستە ئاماژە بكەین بو هندەك كێماسیا یان خەلەتیا بشێوەكێ‌ گونجای ، وهەروەسا دروستە ڤان زاراڤا بكاربینین :
– ئەز دگەل تە نینم وبتمامی دجیاوازم دگەل تە د خالەكا دیاركری دا
– وەسا دیارە ئەو تشتێ‌ من دڤێت روون بكەم خویانەبوویە
– چێدبیت تو خەلەت لمن گەهشتبی
– وەسا دیارە تە دەمێ‌ پێتڤی نەدایە من بو روونكرنا هزرا خو
وباشتر ئەوە تەعمیم نەهێتە كرن د خەلەتكرنێ‌ وراستكرنێ‌ دا وخو دویربێخین ژ حوكمێن گشتی وهەلسەنگاندنا كەسا وهزرا وخو دویربێخین ژ گومانێ‌ وئینیەتا خراب بشێوەكێ‌ بەردەوام و وخو دویربێخین ژ رەخنەگرتنا كەسایەتی یا راستەوخو یان رەفتارێن برینداركەر چونكی بڤێ‌ چەندێ‌ دێ‌ كەسێ‌ بەرامبەر ژدەستدەین ودێ‌ زەوقا وی شكینین .
بنەمایێن تێگەهشتنا ئاڤاكەر وپەیوەندیكرنا باش
هەلسەنگاندنێ‌ نەكە
تەعمیمێ‌ نەكە
شلوڤەكرنێ‌ نەكە
شیرەتێن حازر پێشكێش نەكە
خو بدە نیاسین
هەڤالێ‌ خو د هەڤركیێ‌ دا بنیاسە
بەهانەیێن پەیوەندیكرنێ‌ بدە كەسێن دی
ئەی ئاخفتنكەر ! ئەی گوهدێر !
جوداهیێ‌ بكە دناڤبەرا پرسێن ناڤەروكی ونەسەركی كەسێ‌ دگەل دئاخڤی نەراوەستینە
دگەل گوهدێری بئاخڤە ونە لدور وی دەمی وهشیاریێ‌ بدە ئاخفتنكەری
دەربرینێ‌ ژپێتڤیێن خو وهەستێن خو وترسێن خو بكە
گوهدانا كاریگەر
شیانا گوهدانێ‌ ئامیرێ‌ سەرەكی یە بو گەهشتنێ‌ وپەیوەندیكرنێ‌ دناڤبەرا خەلكی وتیبەت دهەلویستێن جیاوازیێ‌ وهەڤركیێ‌ ، هەروەسا رولەكێ‌ ئاشكرا دگێریت د سڤككرنا میولێن دوژمنكارانە دگاڤێن ئینفیعالێ‌ وتورەبوونێ‌ . گوهدانا كاریگەر
من دپارێزیت ببینە ئێخسیرێن هزرێن خو یێن پێشوەخت یان ئینفیعالێن خو ، وبو ڤێ‌ مەرەمێ‌ دڤێـت سێ‌ شارەزاییا فێرببین :
ژگوتنا تە دهێتە تێگەهشتن كو تو ……..
ئەگەر ئەز باش ل تە بگەهم تو هزردكەی تو ……..
بێژە من ئەز باش ل تە گەهشتم .
بڤی شێوەی دێ‌ تەركیزێ‌ كەی لسەر ئەو تشتێ‌ ئاخفتنكەرێ‌ تە دبێژیت وبساناهی دێ‌ تێگەهی . ژخەلەتیێن بەربەلاڤ د گفتوگویێ‌ دا ، مناوەرە وبزاڤا زویكا قانعكرنا كەسێ‌ بەرامبەر ب بوچونا خو وئەڤە وەل مە دكەت تەریكزێ‌ بكەینە سەر خو وهزرێن خو .
هشیاری وتەركیز وكورتكرنا خالا وهزرا ناهێلیت مروڤ دەركەڤیت ژبابەتی و وەلێ‌ دكەت تەركیزێ‌ بكەت لسەر بابەتێ‌ گەنگەشەكرنێ‌ .
دەمێ‌ كەسێ‌ بەرامبەر هەست دكەت ئەم نیزیكین ژجیهانا وی یا تایبەت بساناهی یە كارتێكرنا ئیجابی بهێـتە كرن لسەر رویدان وئەنجامێن گفتوگویێ‌ .
هاندانا ئاخفتنكەری :
دەسپێك دێ‌ ب ئاخفتنێ‌ بیت لدور شارەزایێن خو یان شارەزایێن كەسێن دی یێن بمفا دبوارێ‌ گفتوگوكرنێ‌ دا ، ودیاركرنا پشكا ڤەشارتی یێ‌ مروڤایەتی دكەساتیا مەدا داكو ئاخفتنەكا كویرتر وروونتر دگەل بئاخڤن لدور شارەزایێن هەڤشێوە ، وئەڤە هاریكارە بو دەستنیشانكرنا خالێن گفتوگویێ‌ ب روونی وهویری ودویركەفتنێ‌ ژ تەعمیمێ‌ وئاراستەكرنێ‌. ئاراستەكرنا پسیارا تشتەكێ‌ فەرە داكو بگەهینە ئەنجامێن باش دگفتوگویێ‌ دا .
ئامیرێن گوهدانا كاریگەر
هشیاری
تێگەهشتن
تەركیز لسەر بابەتی
كونترولكرنا رەوشا جەستەیی
هێز وكارتێكرنا ئاخفتنێ‌
خوگونجاندن دگەل مەزاجێ‌ ئاخفتنێ‌
رێكخستنا پێكهاتا ئاخفتنێ‌
هاندانا ئاخفتنكەری لسەر ئاخفتنێ‌
ئاراستەكرنا پسیارا
گفتوگو وگەنگەشە رێكەكە بو گەهشتنا ئارمانجێن نیشتیمانی ونیزیككرنا را وبوچونا وسڤككرنا ئینفیعالا وبدوماهیك ئینانا جیاوازیێن دژوار دێ‌ بیتە ئەگەرێ‌ بجهئینانا بزەحمەتترین ئارمانجێن پراكتیكی و واقعی . ولهەمان دەم مە دویرتێخیت ژ سلبیەتا هەڤركیا وبشێوەكێ‌ كاریگەر بەشداریێ‌ دكەت د بەرچاڤكرنا هزرێن سەرەكی وتێگەهێن سەرەكی گهورین ژێ‌ دەسپێدكەت بەرەڤ باشتر .
لدوماهیێ‌ ئەڤ ڤەكولینە یا ئیعتیمادكەت لسەر پەرتوكا ( رێزگرتنا هەڤركیێ‌) یا غوتی وهامانی ، دمینیت بوچون ورەئیەكا جهێ‌ زێدەكرنێ‌ یان ژێبرنێ‌ یان خەلەتیێ‌ وراستڤەكرنێ‌ . وپشكا دووێ‌ ودوماهیێ‌ دەسپێبكە ب ڤێ‌ پسیارێ‌ :
چەوا دێ‌ شیێن بەرسینگرتنا هەلویستێن گڤاشتنێ‌ وكنترولكرنێ‌ بكەین :
بو بەرسڤا ڤێ‌ پسیارێ‌ دڤێت (تەوكیدا خویەتی) بزانی ئەوژی رەفتارا مروڤی یە دپەیوەندیا دگەل خەلكی كو بشێوەكێ‌ روون وراستەوخو وئێكلاكەر ، دەربرینێ‌ دكەت ژ هەست وهەلویست وحەز ومافێن خو ، بێ‌ كو زیانێ‌ بگەهینتە ماف وهەستێن كەسێن دی .
دراستی دا ئەم خو بنەدست دكەین دەمێ‌ دهێلێن كەسێن دی مافێن مە بخون وبەرێ‌ بناغێ‌ ئەوە هەستكرنا مەیە ب زەحمەتیا گوتنا (نە) ونیگەرانیا مە ژ هەلسەنگاندنا سلبی ژلایێ‌ كەسێن دی . ئاخفتنەكا روون وئێكلاكەر هاریكارە لسەر تەوكیدكرنا خویەتیێ‌ كو دەربرینێ‌ بكەت ژ تشتێ‌ مە دڤێت وتشتێ‌ مە نەڤێت بكەین بشێوەكێ‌ دیاركری .
ئەگەرێن تورەبوونێ‌ لدەمێ‌ گفتوگویێ‌ وچەوا خو ژێ‌ بدەینە پاش :
فەرە بزانین دەمێ‌ تورەبوونا ڤەشارتی وخرڤەبووی رێكا دبینیت بو دەربرینێ‌ باراپتر دبیتە پەقینەكا نەگونجای بو سروشتێ‌ هەلویستێ‌ رێ‌ دای دەركەڤیت . ودئەنجامدا ئاریشە مەستر لێدهێت . مروڤێ‌ تورە دبێژیت : جیهانا خرابە ، ئەڤرو مروڤ نەشێت باوەریێ‌ بكەسێ‌ بینیت ، هەمی بزاڤێ‌ دكەن زیانێ‌ بگەهیننە من وئیستغلالا من بكەن وكەس گوهێ‌ خو نادەتە من . بەلێ‌ ئەگەر مروڤ یێ‌ هەمئاهەنگ بیت دگەل خو وسوزێن خو وهەست ب تورەبوونەكا سروشتی بكەت دێ‌ بێژیت : ئەز هەست ب تورەبوون وگومانێ‌ دكەم بەرامبەر جیهانێ‌ وخەلكی . جوداهیا مەزن دناڤبەرا ڤان هەردوو گوتنا بەشداریێ‌ دكەت د مانا پەیوەندیكرنێ‌ ودەرگەهی دهێلیت ڤەكری بو پتر گەنگەشەكرنێ‌ .
بەری تورەبوون دناڤ مەدا كومببیت وزێدە ببیت وببیتە ئاستەنگ درێكا كارێ‌ مەدا باشە ئەم ڤان پەیڤا بكاربینین : زەحمەت نەبیت ئاخفتنا من نەبرە وپێلە هێژا ئاخفتنا خو بدوماهیك بینم ، گەلەك من نەخوشە تو ئاخفتنا من ببری رێكێ‌ بدە من ئاخفتنا خو بدوماهیك بینم ، تێبینیا تە دجهێ‌ خودایە بەلێ‌ من ئاخفتنا خو هێژ تمام نەكریە ، جوانە ژتە هزرا من روونبكەیەڤە بەلێ‌ هیڤی دكەم تو خو بگری هەتا بوچونا بدوماهیك بینم .
وهەروەسا باشە ماوەكی براوەستی ل گاڤێن ئینفیعالێ‌ وپشتی هنگی بزڤری پشتی بێهنڤەدانێ‌.
لشوینا هەلسەنگاندنا رەئیا بكاربینە :
مەرەم لڤێرە هەلسەنگاندنێن خەلكی وەرنەگرین وەكی راستیەكا تمام وبابەتی لسەر مە بجه دهێت یانژی وەك حوكمێن ئێكلاكەر د دەرهەقێ‌ مە یان دژی مە ، چونكی لڤی حالەتی بهایەكێ‌ مەستر ژ پێتڤی ئەم ددەینە هەلسەنگاندنێن خەلكی ورێكێ‌ ددەینە وان كارتێكرنێ‌ لسەر مە بكەن ولسەر ژیانا مە ، ودئەنجامدا دێ‌ ژیانا خو ئاراستەكەین لدویڤ پێتڤیێن خەلكی ، لشوینا ئاراستەكرنا وێ‌ لدویڤ پێتڤی وبهایێن خو یێن تایبەت ، وچارەسەری ئەوە هەلسەنگاندنێن خەلكی بهژمێرین را وبوچون چێدبیت راست بن وچێدبیت دخەلەت بن وئەم دشیێن زاراڤێن ئیجابی بكاربینین بەرامبەر هەلسەنگاندنێن خەلكی وەكی : ئەز دگەل تە نینم دحوكمێ‌ تە لسەر من ، من رەئیەكا جیاوازا هەی وچێدبیت تە نەسەحكربیتە مەسەلێ‌ ژهەمی لایاڤە ، دراستی دا ئەز خو بشێوەكێ‌ جیاواز دبینم ژرەئیا تە.
وئەم دشیێن سەرەدەریێ‌ بكەین دگەل رەخنا ئاراستەكری بومە بشێوەكێ‌ سلبی ب بەرسینگرتنا توهەمەتا ب ئاشكرایی وراستەوخو وپسایركرنێ‌ ژ پێزانینێن پێتڤی وئاراستەكرنا وان . ودڤێت هندەك جاران دانپێدانێ‌ بكەین ئەم دراستی دا نەدتمامین یان دمەعصوم نینین ژ خەلەتیێ‌ ، وئەگەر مە زانی مە خەلەتیەكا كری دڤێت رەخنێ‌ لخو بگرین وئەڤە باشترین رێكە بو ڤالاكرنا ئینفیعالێ‌ ودویرئێخستنا دوژمنكاریێ‌ .
چەوا دێ‌ هەڤپەیڤینێ‌ یان گفتوگویێ‌ كەین داكو بگەهینە هەڤكاریێ‌ :
هەڤپەیڤین شێوازەكێ‌ تایبەتە د گفتوگوكرنێ‌ دا مەرەم ژێ‌ گەهشتنا رێكەفتنێ‌ دهەلویستەكی دوو لایەن تێدا بەشدارن ب بەرژەوەندیێن هەڤپشك وهەڤدژ . وئەڤە بەروڤاژی تێگەهێ‌ شەری یە كو مەرەم ژێ‌ سەركەفتنە لسەر هەڤركی . وتشتێ‌ بجه دهێت لسەر هەڤپەیڤینێ‌ هەروەسا بجه دهێت لسەر گفتوگویێن روشەنبیری وهزری .
قوناغێن دیالوكێ‌ یان هەڤپەیڤینا ئارمانجێ‌ وێ‌ هەڤكاری بیت :
رێكەفتن لسەر بنەمایێن رەفتارێ‌ ورێكخستنا دیالوك وهەڤپەیڤینێ‌ بشێوەكێ‌ كاریگەر بەشداریێ‌ دكەت دگەهشتنا ئارمانجێن پێتڤی ، كو هەروەسا هاریكارە بو دانانا بنەمایێن پێگیر رێكەفتن لسەر دهێتە كرن ودهێنە بجهئینان داكو نەكەڤینە ددیالوكێن عەشوائی دا ودەمی ژدەست بدەین وخو دویربێخین ژگومانێ‌ ونەتێگەهشتنێ‌ . ولڤێرە هژمارەكا بنەمایا دێ‌ پێشنیاركەین :
بەری هەر هەڤپەیڤینەكێ‌ یان گفتوگویەكێ‌ دڤێت ئەگەرێن پویتەدانا خو دەستنیشان بكەین وبوچوی مە دڤێت گفتوگویێ‌ وهەڤپەیڤینێ‌ بكەین ومە دڤێت بگەهینە چ مفا و چ ئارمانج . ودڤێت بزڤرینەڤ بنەمایێن مە گوتین دپشكا ئێكێ‌ دڤەكولینێ‌ دا وچێنابیت بهێنە ژبیركرن دهەر هەڤپەیڤینەكێ‌ یان گفتوگویەكێ‌ دا . و ژوان :
– تەركیزا پویتەدانێ‌ لسەر مفایێن چاڤەرێكری ونە لسەر هەلویستا
– ئاخفتن بئاشكرایی لدور ئارمانجێن خو یێن كەسایەتی داكو مفا یێ‌ هەڤپشك بیت وهشیار بین بو ئارمانج وبەرژەوەندیێن كەسێن دی ژ گفتوگویێ‌ دا
– مفاوەرگرتن ژ شارەزایێن بەری نوكە یێن هەمی لایەنێن بەشدار ..
لدوماهیێ‌ هیڤیدارم ڤێ‌ ڤەكولینێ‌ یا ئیعتیمادكریە سەر پەرتوكا (رێزگرتنا هەڤركیێ‌) مفایەكی پێشكێش بكەت وبەشداریێ‌ بكەت د بدەستڤەئینانا مفایەكێ‌ مەستر د روینشتێن هەڤپەیڤینێ‌ وگفتوگوكرنێ‌ كو باراپتر پێتڤی رێكخستنێ‌ وهندەك شیرەتانە داكو بها وگرنگیا پێتڤی بجه بینیت
.2- پاش دكەڤن ژ دیتنا راستەقینە وكەسایەتی یێن كەسێن دی ، تایبەت
3- رول وجهێ‌ وەردگرن یێ‌ نوینەراتیا وان دكەن لشوینا نوینەراتیا پێتڤیا
4- توشی هشبوونا هزركرنا كلاسیكی دبن دچارەسەركرنا هەلویستێن ئاریشە
5- بزاڤێ‌ دكەن پاراستن ودابینكرنا لاوازترین لایەنێن كەساتیێن خو بكەن
6- بزاڤێ‌ دكەن ژهەڤركیێ‌ دەربازبن یان چارسەەربكەن بشێوەكێ‌ سەرڤە بێ‌ كو بگەهنە رەهێن وی .
1- كورتكرن : دووبارەكرنا ئاخفتنا ئاخفتنكەری یە برێكا بكارئینانا پەیڤێن خو یێن تایبەت وئەو كلیلكا گوهدانا كاریگەرە ودەسپێدكەت ب زاراڤێن وەكی :
2- رەنگڤەدانا هەستا : پەیوەندیكرنا چاڤا وتەركیز لسەر زمانێ‌ لەشی ئانكو تەركیز لسەر لڤینێن دەستا ولەشی باوەریێ‌ ددەتە كەسێ‌ بەرامبەر وپویتەدانا مە دیاردكەت ب هزرێن وی وشیانێن وی بلند دكەت دگەهاندنا هزر وبوچونێن خو .
3- ئاراستەكرنا ئاخفتنێ‌ : درێژكرنا ئاخفتنێ‌ وبەرسڤێن ئالوز هشیاریا كەسێن بەرامبەر بەرزە دكەت ودەم ژی بەرزە دبیت ، ولڤێرە دڤێت مایتێكرنێ‌ بكەین وتەركیزێ‌ بزڤرینەڤە برێكا شارەزاییا كورتكرنێ‌ وئاراستەكرنا پسیارێن ئیستفهامی وداخازا زڤرینێ‌ بو بابەتێ‌ گفتوگویێ‌ یێ‌ رەسەن .
1- كورتكرن : پێتڤی هندەك شارەزایایە وەكی :
2- نوینەری كرن : وپێتڤی ب شارەزیێن خوگونجاندنێ‌ یە دگەل ئاخفتنكەر برێكا :
3- ئاراستەكرنا ئاخفتنێ‌ : وڤانە بخوڤە دگریت :
1- جوداكرن دناڤبەرا كەسا ودناڤبەرا ئاریشا یان هزرا
2- تەركیزا پویتەدانێ‌ لسەر بەرژەوەندی وهزرێن سەرەكی ونە لسەر هەلویستا
3- دارشتنا پسیارا بەری بەرسڤ بهێنە دارشتن وئەڤە مە دپارێزیت ژ هزرێن پێشوەخت یێن ناهێلن دكەسێن بەرامبەر بگەهین ئان دگەل بگەهینە ئارمانجەكێ‌ هەڤپشك
4- گەریان لدویڤ باشیا وئیجابیاتا وئاخفتن لدور وان لدەمێ‌ گفتوگویێ‌ و هەڤپەیڤینێ‌ ونەبتنێ‌ تەركیزكرن لسەر سلبیاتا بیت یان خالێن لاوازیێ‌ .
1- بوچی ئەم كومبووینە
2- ئەم دشیێن چ بكەین
3- رێكخستنا بابەتێن بەحسكرنێ‌
4- دەستنیشانكرنا دەمێ‌ پێتڤی بو گفتوگویێ‌ و هەڤپەیڤینێ‌
5- دەستنیشانكرنا لایەنێن سەرەكی یێن پشكا سەرەكی هەی
6- دەستنیشانكرنا رێكخەرەكی بو روینشتنێ‌ رابیت ب ررێڤەبرنا گفتوگویێ‌ وخالێن سەرەكی توماربكەت
7- توماركرن وپاراستنا هزر وپێشنیار وكورتیا
8- شلوڤەكرنا كورتیێن بەری نوكە ..
ژیانا خێزانی (شاهنشینە) حەوا‌و لسەر عەرشێ‌ وێ‌ دروینێـت
وهەر شاهژنەكێ‌ دڤێت ببیتە (حەوایا نموونەیی) دچاڤێن شاهێ‌ خودا (ئادەمی) ومەسترین تشت زەلامی بو خو دكێشیت دئافرەتێ‌ دا ئەو سالوخەتا جوانیێ‌ یە ئەو سالوخەت كو سنورە دناڤبەرا كەساتیا زەلامی وكەساتیا ئافرەتێ‌ ئەوژی (مێیینی) یە ..
مێیینی بدیتنا من
1/ مێیینی شەرمینی یە :
بلا د سوربوونا رویێن تەدا بن وگرنژینەكا نازك ژلێڤێن تە ، ورەڤینا چاڤێن تە بەرامبەر چاڤێن وی …
لوی دەمی دێ‌ گەش بی ب مێیینیێ‌ دچاڤێن ویدا …
2/ مێیینی نازكی یە : د نزمكرنا دەنگێ‌ تەدایە لدەمێ‌ ئاخفتنێ‌ ..ونەرماتیا دەست وپلێن تەدایە ..چونكی زەلام حەژ ئافرەتا تبعەت زەلام ناكەت ،،
3/ حیكمەت : ژنكا حەكیم د رەفتارێن خودا ، نەیا بلەز دبریارێن خودا ، ویا عەقل لدەڤ گرنگترە ژسوزا .. دبیتە جهێ‌ داخباریا زەلامی تا رادەكێ‌ مەزن ..
4/ زانست وروشەنبیری : روشەنبیری (جوانیەكا تایبەت) ددەتە روحا تە وكەساتیا تە ، هەروەكی بازنەكێ‌ روناهیێ‌ لدورماندوری تەیە چاڤا پێ‌ بو خو دكێشی .
5/ لەباقەت دئاخفتنێ‌ دا : پەیڤێن جوان ، ودەربرینێن جوان كارتێكرنا خو یا هەی لسەر زەلامی .
6/ كەساتیا بهێز : هێزا كەساتیێ‌ د تەحەملا بەرپرساتیێ‌ دایە ، وبەرگریە بەرامبەر ئاستەنگا ، هەروەسا دڤێت حەوایێ‌ (بریار ورا وهزرێن) خو یێن تایبەت هەبن دویر ژچاڤلێكرنا كەسێن دی ..
7/ دلوڤانی : دلوڤانی وسوزێن گەرم بەهەرەیە لدەڤ تە ،، لەورا بكاربینی بو گەرمكرنا شاهنشینیا خو یا تایبەت ،،
8/ خونەمەزنكرن : مێیینی هەڤدژە دگەل غرور وخومەزنكرنێ‌ .. وژخرا پتر زەلام حەژ ڤێ‌ سالوخەتێ‌ ناكەت دژنكێ‌ دا ، لەورا هشیار بە ژێ‌ ..
9/ لێبورین : لێبورین (بەخشینە) وزەلام حەژ ژنكا (بەخشەر) دكەت تا رادەیا دیناتیێ‌..
10/ رێزگرتن : بلا ئاست بلند بی درێزگرتنا خو بو زەلامێ‌ خو .. تو بڤێ‌ چەندێ‌ دێ‌ بەختەوەر كەی .. وپاقژیا (ئەڤینیێ‌) بپارێزە دناڤبەرا هەوەدا..
..گوتنا دوماهیێ‌.. حەوا چێكریەكێ‌ جوانە و چ ژنكێن كرێت نینە ..بەلێ‌ ژنكێن هەین نزانیت چەوا جوانترین تشت دناڤ خودا بكاربینیت ..
بلا د سوربوونا رویێن تەدا بن وگرنژینەكا نازك ژلێڤێن تە ، ورەڤینا چاڤێن تە بەرامبەر چاڤێن وی …
لوی دەمی دێ‌ گەش بی ب مێیینیێ‌ دچاڤێن ویدا …
لێبورین : لێبورین (بەخشینە) وزەلام حەژ ژنكا (بەخشەر) دكەت تا رادەیا دیناتیێ‌.. حیكمەت : ژنكا حەكیم د رەفتارێن خودا ، نەیا بلەز دبریارێن خودا ، ویا عەقل لدەڤ گرنگترە ژسوزا .. دبیتە جهێ‌ داخباریا زەلامی تا رادەكێ‌ مەزن .